لباس و پوشاک عشایر

لباس و پوشاک عشایر

 پوشاک و لباس از جمله مهم ترین و بارزترین نماد و سمبل های عینی و فرهنگی یک قوم است. به تعبیری لباس و پوشاک هر قوم مظهر قومی و سریع الا نتقال ترین نشانه فرهنگی و مشخص کننده هویت و شخصیت فرهنگی آن قوم و نشانه پایبندی و اعتقاد مردم به آداب و رسوم جامعه خویش است. 

  

لباس و پوشاک عشایر به ویژه  زنان و دختران عشایری، یکی از چشم نوازترین و اصلی ترین نمادهای جامعه عشایری کشور است که در طرح ها و رنگ ها و نقش های متنوعی از پارچه های زیبا و مرغوب و مخملی تهیه می شود که بسیار موقر و با شکوه و مجلل است. 

 گروه های قومی و ایلییاتی که در مناطق مختلف کشور زندگی می کنند، هر کدام دارای ویژگی های قومی برجسته ای هستند و تن پوش  و لباس ویژه خود را دارند که معرف قومیت و سایر مشخصات فرهنگی آنان است.

 زنان و دخترا جوان عشایری معمولا در زندگی روزمره، کوچ، مهمانی و مراسم های مختلف به ویژه عروسی، تن پوش های رنگین خود را بر تن می کنند که رنگ ها  و طرح های شاد و متنوع  آن جلوه ای ویژه به محیطی که در آن حضور دارند می دهد.

نوع پارچه، دوخت، تزیین و نام انواع پوشاک و زیور های زنان در نزد ایلات و عشایر کشور از تنوع چشمگیری برخوردار است و  کارکردی چندگانه دارند و مواردی همچون پوشیدگی، راحتی، شادابی، تنوع و ... در آن لحاظ شده است که امروزه متاسفانه در بعضی از مناطق کمتر استفاده می شود.

 پوشاک  زنان عشایر به ویژه در بختیاری ها و قشقایی ها  10 تا 11 تکه را شامل می شود که عموما به سر پوش و تن پوش و پا پوش تقسیم می شود.

 پارچه زری و ابریشم و مخمل های رنگین و یراق های پهن، سکه های قدیمی و دامن های پرچین، منجوق و پولک دوزی که از ذوق و سلیقه و مهارت زیاد خبر می دهد، در مجموع پوشاک زنان عشایری را به صورت مجموعه ای هماهنگ در آورده است که  وقار خاصی به آنان می بخشد.

کسب منزلت اجتماعی نیز البته در مردان عشایری بر اساس پوشاک و لباس وجود دارد و اینکه هر قطعه لباس ممکن است بیانگر قشر و طبقه و رفاه و تحول خاص آنان باشد.

 تحقیقات و مطالعات  نشان می دهد که گرایش به سمت استفاده از لباس های سنتی در میان تمامی اقوام و طوایف عشایری کشور به طور مداوم رو به کاهش است، البته این کاهش در زنان عشایری کمتر از مردان است و آنان هنوز تمایل بیشتری نسبت به مردان در پوشیدن لباس های سنتی خود دارند.

استفاده از مطالب این وبلاگ با ذکر منبع بلامانع است.

بازی های محلی و سنتی عشایر

بازی های محلی و سنتی عشایر

بازی های بومی و محلی عشایر پایبند به فرهنگ و اصول سنتی و قومی عشایری است و از ویژگی های فرهنگی و اجتماعی خاصی پیروی می کند که این نمودهای فرهنگ قومی، از ریشه ای مشترک، تنومند و دیرینی برخوردار است.

 

یکی از تفریحات و سرگرمی های نشاط آور و پر هیجانی که سینه به سینه از نسلی به نسلی انتقال یافته و هنوز نیز در بین عشایر و ایلات رونق دارد، بازی های بومی و محلی آنان است.

چوب بازی یکی از شناخته شده ترین و پرجاذبه ترین بازی های سنتی و محلی عشایر است که هنوز در بین عشایر و ایلات کشور رایج و متداول است.

 این بازی و سایر بازی های محلی عشایر که بعضی از آنها قدمتی طولانی دارند، اوقات فراغت مفرح و شادی را برای بیرون راندن خستگی تلاش و فعالیت های روزانه آنان، فراهم می سازد.

چوب بازی که ترکه بازی نیز گفته می شود، نماد خشونت، شور، هیجان، و ورزش و تفریحی پر تحرک است. در این بازی ـ رقص که روحیه جنگ آوری و آمادگی برای دفاع در برابر دشمن را در عشایر تقویت می کند؛ یکی از مردان چوب ترکه ای حدود 5/1 متری را به دست می گیرد و وظیفه اش فرود آوردن ترکه و زدن ضربه به پای طرف مقابل است که او نیز چوب بلند قطوری را برای دفاع از خود در دست دارد و باید تلاش کند تا ضربه چوب دستی را با حرکت چوب خود و گاه پریدن از روی زمین، دفاع و خنثی کند و مانع از برخورد آن با پاهایش شود.

در این مدت، سرنا و ساز و دهل نیز توسط شهنا زن و توشمال نواخته می شود که این گردش و دفاع مردان چوب به دست و هماهنگی آن با ساز و دهل نوعی رقص و حرکت موزون را در ذهن بیننده تداعی می کند.

استفاده از مطالب این وبلاگ با ذکر منبع بلامانع است.

صنایع دستی عشایر

صنایع دستی که بازتابی از تاریخ و تمدن هر ملت و قومی است، به آن گروه از صنایع گفته می شود که تمام یا بخش عمده ای از مراحل ساخت و پرداخت آن با دست انجام می شود و مهارت، ذوق، سلیقه و بینش انسان در تولید آن نقش اساسی دارد.  

 صنایع دستی ایلات و عشایر ایران به عنوان زیرمجموعه ای از هنرهای سنتی، از گذشته تا به امروز جایگاه ویژه ای در فرهنگ و هنر ایران داشته است. قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم ، گبه، ورنی، خورجین، توبره، پلاس (چادر)، چوقا (برک)، حصیربافی، سوزن دوزی و ... از انواع صنایع دستی ای است که در مناطق مختلف ایران توسط زنان و دختران هنرمند عشایری تولید می شود.

ترکیب بندی و تنوع در طرح و نقش و رنگ از مهم ترین جلوه های بصری و مرغوبیت صنایع دستی ایلات و عشایر ایران است و علاقه مندان زیادی هم در داخل و هم در خارج از کشور دارد.

استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

دامداری عشایر

مهم ترین منبع درآمد عشایر برای امرار معاش، دامداری است که بیشتر شامل دام سبک (گوسفند، میش، بز، بره) می شود.  عشایر برخی از مناطق دام سنگین (گاو و شتر) نیز دارند. 

  

عشایر حدود 24 میلیون راس دام سبک و سنگین (25 درصد دام کشور) در اختیار دارند که نقش زیادی در تامین گوشت قرمز و مواد پروتینی کشور دارند. دامداران عشایری بخشی از گوشت و فراورده های دامی و لبنی تولیدی را برای رفع نیازهای غذایی خود و بخش عمده ای از آن را به بازار عرضه می کنند. از پشم و پوست دام نیز در تولید صنایع دستی استفاده می شود.

استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

آلاچیق

 آلاچیق (اوی) نوعی سرپناه در زندگی کوچ نشینی است که  عموما در مناطق شمالی کشور و توسط عشایر شاهسون، ارسباران و ترکمن برپا می شود.  

          

 آلاچیق بسته به تعداد افراد خانوار و اسباب و اثاثیه، دارای  18 تا  24 تیرک است که اگر به خان ها تعلق داشته باشد به 36 تیرک نیز می رسد. این تیرک های چوبی، شکلی کمانی دارند که از چیدن دایره وار و فرو بردن در زمین، در بالای آلاچیق به هم متصل و یک دایره تشکیل می دهند. سپس تکه های بزرگ نمدهای بافته شد از موی بز را بر روی تیرک ها قرار می دهند و آلاچیق برپا می شود. 

امروزه آلاچیق به علت گرانی و سختی برپا کردن آن، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و عشایر بیشتر ترجیح می دهند از چادرهای برزنتی استفاده کنند.

استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.