آلاچیق

 آلاچیق (اوی) نوعی سرپناه در زندگی کوچ نشینی است که  عموما در مناطق شمالی کشور و توسط عشایر شاهسون، ارسباران و ترکمن برپا می شود.  

          

 آلاچیق بسته به تعداد افراد خانوار و اسباب و اثاثیه، دارای  18 تا  24 تیرک است که اگر به خان ها تعلق داشته باشد به 36 تیرک نیز می رسد. این تیرک های چوبی، شکلی کمانی دارند که از چیدن دایره وار و فرو بردن در زمین، در بالای آلاچیق به هم متصل و یک دایره تشکیل می دهند. سپس تکه های بزرگ نمدهای بافته شد از موی بز را بر روی تیرک ها قرار می دهند و آلاچیق برپا می شود. 

امروزه آلاچیق به علت گرانی و سختی برپا کردن آن، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و عشایر بیشتر ترجیح می دهند از چادرهای برزنتی استفاده کنند.

استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

سیاه چادر

سیاه چادر، خانه عشایر و از نمادهای اصلی زندگی کوچ نشینی است که در اندازه ها و نمونه های مختلف در بین ایلات و عشایر ایران به عنوان سرپناه استفاده می شود.

سیاه چادر شامل تکه های بافته شده از موی بز است که از اتصال آنها به هم و قرار دادن بر روی تعدادی تیرک چوبی برپا می شود. تعداد تیرک های به کار رفته در سیاه چادر که ستونهای آن هستند، در مناطق و ایلات و طوایف مختلف، متفاوت است و بستگی به شکل و اندازه  سیاه چادر دارد.  

خاصیت موی بز به گونه ای است که در گرما منقبض و در سرما منبسط می شود که باعث می شود منفذهای سیاه چادر در تابستان باز و هوای داخل آن خنک و در زمستان بسته شده و از ورود سرما و باران به داخل سیاه چادر جلوگیری می کند. 

استفاده از مطالب وبلاگ با ذکر منبع بلامانع است.

کوچ

به حرکت و جابجایی عشایر از ییلاق به سمت قشلاق و بالعکس، کوچ  گفته می شود. 

   :

  کوچ، نماد و از مشخصه های اصلی زندگی عشایر است که دلیل اصلی آن رسیدن به علف برای چرای دام است. عشایر عموما دو بار در سال کوچ می کنند؛ یک بار در ابتدای سال از مناطق قشلاقی به مناطق ییلاقی می روند که به آن "کوچ بهاره" گفته می شود و یک بار هم در اواسط سال و این بار از  ییلاق به سمت مناطق قشلاقی کوچ می کنند که به "کوچ پاییزه" شهرت دارد.

  عشایر ایران به سه شیوه کوچ می کنند:

ا – کوچ سنتی

2 – کوچ نیمه سنتی

3 -  کوچ ماشینی  

در گذشته بیشتر ایلات و طوایف ایران بویژه "کوچ بهاره" خود را به صورت سنتی و پیاده انجام می دادند اما با توسعه شهرنشینی و تصرف ایلراه ها، عشایر به ناچار با  استفاده از ماشین مسیر بین ییلاق به قشلاق و بالعکس را طی می کنند که به آن "کوچ ماشینی" گفته می شود. بر اساس آمار سومین سرشماری عشایر کوچنده کشور در سال 1387، تنها حدود 30 درصد عشایر به صورت سنتی کوچ می کنند و 70 درصد آنان ترجیح می دهند کوچ خود را با ماشین انجام دهند. برخی از عشایر نیز در زمان کوچ خانواده های خود را با ماشین و دام را پیاده کوچ می دهند که به آن "کوچ نیمه سنتی" گفته می شود.  

به نظر می رسد کوچ سنتی عشایر که به عنوان یکی از میراث های ناملموس ایران و جهان شناخته می شود در حال از بین رفتن است و در آینده به ندرت شاهد کوچ به شیوه سنتی آن باشیم.

استفاده از مطالب وبلاگ با ذکر منبع بلامانع است.

قشلاق

به محدوده زیست و قلمرو جغرافیایی که عشایر تقریبا نیمی از سال (پاییز و زمستان) را در آنجا  سپری می کنند، قشلاق یا گرمسیر گفته می شود.  

  

عشایر کوچنده ایران، هرساله در اواخر تابستان که هوا رو به سردی می رود و علوفه مراتع ییلاقی نیر تمام شده، بار و بنه خود را می بندند و به همراه دام به سمت مناطق قشلاقی خود حرکت و کوچ می کنند و شش ماه دوم سال را در این مناطق سپری می کنند. زمان کوچ پاییزه و مدت زمان استقرار عشایر در قشلاق، در استاها و ایلات و طوایف مختلف، متفاوت است.

 عشایر عموما در قشلاق دارای خانه های آجری، سنگی و خشتی هستند و کمتر از چادر استفاده می کنند. در بعضی از استانها که هوا نسبتا معتدل است، از چادر نیز به عنوان سرپناه استفاده می شود.

استفاده از مطالب وبلاگ با ذکر منبع بلامانع است.

ییلاق

به محدوده زیست و قلمرو جغرافیایی که عشایر تقریبا نیمی از سال (بهار و تابستان) را در آنجا سپری می کنند، ییلاق یا سردسیر گفته می شود.

عشایر عموما از اواخر زمستان و اوایل بهار، با گرم شدن هوا در مناطق قشلاقی و نیاز دام به تعلیف در مراتع تازه، بار و بنه خود را می بندند و با طی مسیری گاه طولانی و سخت گذر، به مناطق ییلاقی خود کوچ و شش ماه ابتدایی سال را در این مناطق سپری می کنند. زمان کوچ و مدت زمان استقرار عشایر در ییلاق، در استانها و ایلات و طوایف مختلف، متفاوت است.

 عشایر در ییلاق با برپا کردن سیاه چادر یا آلاچیق (اوبه) و چیدن وسایل زندگی خود در آن، بهار و تابستان را در هوایی مطلوب و خنک سپری می کنند. امروزه عشایر از "چادرهای برزنتی" نیز به جای سیاه چادر و آلاچیق به عنوان سرپناه استفاده می کنند.

استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.